De 10 verhalen. Een tipje van de sluier.
I. Metropool Wekerom. Foodtable van de oudheid
Over de prehistorie: de vorming van het landschap bij Wekerom ver voordat de eerste mensen kwamen: het lage natte Valleigebied, de eng en de stuwwallen, over de mensen die de grafheuvels maakten en de boeren van de raatakkers (Celtic Fields). Wekerom was zo’n beetje het dichtstbevolkte gebied van Nederland in de paar honderd jaar voor de komst van de Romeinen! Sporen in het landschap zijn nog steeds zichtbaar.
II. Adela, Eleonora en Elisabeth. De Middeleeuwen in Wekerom
We gaan diep in op het ontstaan van de naam Wekerom en nogal wat raadselachtige varianten. Lees het bizarre verhaal over Adela en Balderik dat te maken heeft met de allereerste vermelding van Wekerom. Maak kennis met de graven en hertogen van Gelre die zich bemoeiden met de jonge buurschap. We hebben een aardig beeld van hoe Wekerom er 1000 jaar geleden uitzag en dat ga je dus ook echt zien! Lees over het begin van de adellijke familie Van Delen van Laar die lange tijd verbonden was aan de buurschap Wekerom, De Valk en Eschoten, over de beroemde hertog Karel van Gelre die kasteel Het Laar opeiste en over de Heer Van Laar die het toch weer in handen kreeg.
III. Heiligschennis in Edese kerk. Wekerommer spoorloos verdwenen
In 1546, Palmpasen, komt Gairt de Snyer uit Wekerom in de kerk in Ede. Hij heeft een buxustak die door de priester gewijd moet worden. Gairt slaat echter met de tak in het wijwatervat. De priester geeft hem een klap en Gairt gaat er als een haas vandoor. Het verhaal heeft alles te maken met de beginnende reformatie en de invloed van de ideeën van Maarten Luther op de gewone mensen op de Veluwe.
IV. Op de vlucht voor Alva naar Wekerom. Bosgeuzen in De Valk
Vier mannen vluchten in 1568 na de beeldenstorm in Harderwijk naar Wekerom en De Valk omdat ze gezocht worden door de wrede hertog van Alva. Ze vinden onderdak op kasteel/huis den Ham aan de huidige Hogevalkseweg en hakken op een bepaald moment een troep Spaanse soldaten in de pan. In de kerk van Otterlo ligt nog één grafsteen: van Judith van Broeckhuysen. Niemand heeft nu last meer van haar, maar mogelijk was ze als 4-jarige kleuter ook betrokken bij de beeldenstorm in Harderwijk...
V. Peter Kanis werd heilig verklaard. Zijn broer zat aan de Westerhuisweg
Otto Kanis koopt in 1571 een boerderij met erf en bouwland op Westerhuis van een van de telgen van het geslacht Van Delen. Deze Brant van Delen was degene die vanuit Harderwijk naar Wekerom vluchtte. Het verhaal gaat vooral over de familie van Otto Kanis. Zijn broer was Peter Kanis, beter bekend als Petrus Canisius. Hij was een belangrijk kerkleraar in de katholieke kerk en werd later heilig verklaard. Otto was stadsbestuurder in Arnhem en probeerde met alle macht de stad in katholieke handen te houden. Dat betekende het einde van zijn carrière en hij werd voor altijd uit Arnhem verbannen.
VI. Wekeromse jongen trouwt met kleindochter van de hertog
Herman van Delen, wiens vader en opa op Het Laar woonden, trouwt met Catharina. Zij is een kleindochter van hertog Karel van Gelre. Zij wonen op kasteel de Gelderse toren in Spankeren en Herman wordt op ongeveer 60-jarige leeftijd door de Spanjaarden, terwijl hij ziek is, uit zijn kasteel bijna naakt de IJssel in gejaagd, wat zijn dood wordt. Zijn kleinzonen begaan later een moord in het veerhuis van Rheden.
VII. Legde de koning van Engeland de Wekeromseweg aan?
De Wekeromseweg van de Immenweg naar de Driesprong ligt er nog maar 130 jaar. Maar in het bos ligt ook nog de Oude Wekeromseweg (zie Googlemaps). Deze weg loopt bijna loodrecht naar de Oude Kerk van Ede. Een historicus suggereert dat de weg als jachtweg is aangelegd door stadhouder-koning Willem III, die koning was van Engeland. Maar is dat ook echt zo? Wel of niet, evengoed zijn er langs de Oude Wekeromseweg een aantal spannende dingen te beleven.
VIII. De laatste 100 jaar van de buurschap Wekerom, De Valk en Eschoten
Van diep in de Middeleeuwen tot 1854 was Wekerom een marke of buurschap, samen met De Valk en Eschoten. De woeste onontgonnen gronden waren gezamenlijk van de boeren en de heer van Huis Laar was de buurtrichter. Hoe werkten de inwoners van de buurschap met elkaar samen? De boeren hielden hun jaarlijkse buurtvergadering op boerderij De Hooijer en maakten afspraken over het onderhoud van de beek, het begaanbaar houden van de wegen en de bestrijding van het stuifzand. In 1854 werden de gronden verdeeld en de buurt ontbonden. De Wekerommers waren ondernemend en vooruitstrevend, want Wekerom was de eerste buurschap in de gemeente Ede die dit geregeld had.
IX. Sientje was here. Roekel en de Haagse School
Ga je een dagje met Sientje mee naar Wekerom? Sientje Mesdag-van Houten en haar man schilderden het beroemde Panorama Mesdag in Den Haag. Zij waren kartrekkers van de bekende kunststroming de Haagse School in de tweede helft van de 19e eeuw. Vincent van Gogh was als jonge schilder ook bij deze groep betrokken. Op 17 augustus in het jaar 1900 was Sientje een dagje in Wekerom en daar schetste zij een schaapskooi, een boerderij op Roekel en een plekje in het Wekeromse Zand. We kijken naar de tijd waarin zij leefde en hoe zij Wekerom heeft gezien op die mooie zomerdag op de drempel van de 20e eeuw.
X. Heren van de thee. Romanfiguur van Hella Haasse in het Wekeromse Zand
Hella Haasse is bekend als schrijfster van literaire historische romans. Haar bestverkochte boek is 'Heren van de thee', over een geslacht van theeplanters op Java in Indonesië. De hoofdpersonen in het verhaal zijn echt en de zoon van deze familie Kerkhoven was in de jaren '30 en '40 van de 20e eeuw eigenaar van het Wekeromse Zand. In de Tweede Wereldoorlog woonde hij met zijn gezin op de Olde Plak, het landhuis vlakbij de grote parkeerplaats aan de Hoeverweg. Zijn zonen hebben meegeholpen aan een ontsnappingspoging van Engelse piloten en parachutisten in november 1944, waarbij de jongens de Engelsen van Meulunteren via het Wekeromse Zand, de Valouwe, Westerrode en de Ginkel richting de rivier de Rijn moesten brengen. De poging slaagde niet erg en een van de jongens kwam daarbij om het leven.